سه فرصت تاریخی (مرور کوتاهی بر تاریخ معاصر ایران)

در روزگاری که خبرها و تحلیل‌ها اغلب منفی است، این کتاب به تعدادی از کامیابی‌ها و رخدادهایی نیکو در مناسبات جهانی پرداخته؛ که در قرنی که به پایان آمد، کشور ما را حمایت کرده، به اقتصادمان رونق داده، سطح زندگی مردم را ارتقا بخشیده و موجب توسعه کشور عزیزمان شده است. البته تعداد عوامل مثبت، اتفاقات نیکو و پتانسیل‌هایی که بالفعل شده‌اند، زیادند. نیکوترین رخدادها، آن‌هایی است که بر اثر حسن تدبیر و در سطح ملی رخ داده؛ مانند ملّی شدن صنعت نفت، تغییر و بهبود مبنای تسهیم درآمد نفت با شرکای خارجی، سازماندهی دستگاه بروکراسی مدرن، تأسیس دانشگاه و نهایتاً فهم درست از نحوۀ بهره‌مندی از درآمد منابع عمومی (که مهم‌ترین آن پرهیز از تسعیر درآمد ارزی حاصل از درآمد نفت است - که در دهۀ 40 به خوبی و در سال‌های 1376 لغایت 84، تا حدودی - عملی شد.) ماحصل آن، دارایی‌هایی است که به میراث رسیده و البته زیباترین این دارایی‌ها، نسل جوان و تحصیل‌کردۀ رو به تزاید که انبوه جمعیت (میلیون‌ها) دانشگاه‌ دیده نماد آن است؛ پدیدۀ نکوی دیگر، شهرنشینی ایرانیانی است که بیش از 70 درصد آن‌ها تا نیمۀ قرن قبل، روستانشین یا کوچ‌نشین بودند. خلاصه آنکه رخدادهای نیکو زیاد است، اما این متن به دنبال بررسی سه فرصتی است که بر اساس مناسبات خارجی شکل گرفته، ما برای آن‌ها تدارک خاصی ندیده بودیم و خود به خود و بر اثر رخدادهای جهانی، به ما روی نمایاندند و البته ما قابلیّت بهره‌مندی از آن را در خود ایجاد کرده بودیم. بررسی این سه فرصت عملاً به منزله مرور کوتاهی بر تاریخ معاصر ایران نیز هست. پر واضح است که ویژگی مشترک این «فرصت‌های درخور و مؤثر» آن است که متکی بر مناسبات بین‌المللی رخ نموده و یا در اثر تغییر در تعادل‌ قوا در عرصه جهانی شکل گرفته است. در روزگاری که خبرها و تحلیل‌ها اغلب منفی است، این کتاب به تعدادی از کامیابی‌ها و رخدادهایی نیکو در مناسبات جهانی پرداخته؛ که در قرنی که به پایان آمد، کشور ما را حمایت کرده، به اقتصادمان رونق داده، سطح زندگی مردم را ارتقا بخشیده و موجب توسعه کشور عزیزمان شده است. البته تعداد عوامل مثبت، اتفاقات نیکو و پتانسیل‌هایی که بالفعل شده‌اند، زیادند. نیکوترین رخدادها، آن‌هایی است که بر اثر حسن تدبیر و در سطح ملی رخ داده؛ مانند ملّی شدن صنعت نفت، تغییر و بهبود مبنای تسهیم درآمد نفت با شرکای خارجی، سازماندهی دستگاه بروکراسی مدرن، تأسیس دانشگاه و نهایتاً فهم درست از نحوۀ بهره‌مندی از درآمد منابع عمومی (که مهم‌ترین آن پرهیز از تسعیر درآمد ارزی حاصل از درآمد نفت است - که در دهۀ 40 به خوبی و در سال‌های 1376 لغایت 84، تا حدودی - عملی شد.) ماحصل آن، دارایی‌هایی است که به میراث رسیده و البته زیباترین این دارایی‌ها، نسل جوان و تحصیل‌کردۀ رو به تزاید که انبوه جمعیت (میلیون‌ها) دانشگاه‌ دیده نماد آن است؛ پدیدۀ نکوی دیگر، شهرنشینی ایرانیانی است که بیش از 70 درصد آن‌ها تا نیمۀ قرن قبل، روستانشین یا کوچ‌نشین بودند. خلاصه آنکه رخدادهای نیکو زیاد است، اما این متن به دنبال بررسی سه فرصتی است که بر اساس مناسبات خارجی شکل گرفته، ما برای آن‌ها تدارک خاصی ندیده بودیم و خود به خود و بر اثر رخدادهای جهانی، به ما روی نمایاندند و البته ما قابلیّت بهره‌مندی از آن را در خود ایجاد کرده بودیم. بررسی این سه فرصت عملاً به منزله مرور کوتاهی بر تاریخ معاصر ایران نیز هست. پر واضح است که ویژگی مشترک این «فرصت‌های درخور و مؤثر» آن است که متکی بر مناسبات بین‌المللی رخ نموده و یا در اثر تغییر در تعادل‌ قوا در عرصه جهانی شکل گرفته است.